Sertralina – wskazania, przeciwwskazania, dawkowanie

Czym jest sertralina i jak działa?

Sertralina to lek należący do grupy selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), stosowany głównie w leczeniu zaburzeń psychicznych. Jej działanie polega na zwiększaniu poziomu serotoniny w mózgu, co przyczynia się do poprawy nastroju i redukcji objawów lękowych. Lek ten jest szczególnie polecany w terapii depresji, zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych (ZO-K), stanów lękowych oraz zespołu stresu pourazowego (PTSD). Dzięki swojemu ukierunkowanemu działaniu na serotoninę, sertralina nie wpływa istotnie na inne neuroprzekaźniki, co czyni ją lekiem o relatywnie wysokim profilu bezpieczeństwa.

Jakie są wskazania do stosowania sertraliny?

Sertralina jest przepisywana na różne zaburzenia psychiczne, a jej zastosowanie obejmuje zarówno dorosłych, jak i dzieci w określonych przypadkach. Do najczęstszych wskazań należą:

• epizody dużej depresji – skutecznie pomaga łagodzić objawy depresji, takie jak obniżony nastrój, brak energii czy trudności z koncentracją.
• zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (ZO-K) – zarówno u dorosłych, jak i dzieci od 6. roku życia, pomaga redukować natrętne myśli i kompulsywne zachowania.
• lęk napadowy – stosowana w leczeniu ataków paniki, z agorafobią lub bez niej.
• zespół lęku społecznego (fobia społeczna) – pomaga zmniejszyć lęk związany z sytuacjami społecznymi i poprawić jakość życia pacjentów.
• zespół stresu pourazowego (PTSD) – łagodzi objawy związane z traumatycznymi przeżyciami, takie jak natrętne wspomnienia, koszmary czy lęk.

Lek jest zalecany przez lekarzy w zależności od nasilenia objawów oraz indywidualnych potrzeb pacjenta. W niektórych przypadkach, jak w leczeniu dzieci i młodzieży, stosowanie sertraliny wymaga szczególnej ostrożności i precyzyjnego monitorowania efektów terapii.

Jak stosować sertralinę? Dawkowanie i sposób podawania

Dawkowanie sertraliny zależy od diagnozy, wieku pacjenta i reakcji na leczenie. Lek przyjmuje się raz dziennie, rano lub wieczorem, niezależnie od posiłków. Ważne jest przestrzeganie zaleceń lekarza, aby uzyskać maksymalne korzyści terapeutyczne i uniknąć działań niepożądanych.

• Dorośli:
  • W przypadku depresji i zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych (ZO-K): dawka początkowa wynosi 50 mg raz na dobę. Można ją zwiększać co tydzień o 50 mg, maksymalnie do 200 mg dziennie.
  • Przy lęku napadowym, PTSD i fobii społecznej: leczenie zaczyna się od dawki 25 mg raz na dobę, która po tygodniu wzrasta do 50 mg. W razie potrzeby dawkę można zwiększać, maksymalnie do 200 mg na dobę.
• Dzieci i młodzież z ZO-K:
  • 6–12 lat: dawka początkowa to 25 mg raz na dobę. Po tygodniu może być zwiększona do 50 mg. Maksymalna dawka to 200 mg dziennie.
  • 13–17 lat: leczenie zaczyna się od 50 mg raz na dobę, z możliwością stopniowego zwiększania do 200 mg.

Lek należy przyjmować regularnie o tej samej porze, aby utrzymać stały poziom substancji czynnej we krwi. Nagłe przerwanie terapii może wywołać objawy odstawienia, dlatego zmiana dawkowania lub zakończenie leczenia powinno odbywać się pod nadzorem lekarza.

Sertralina – przeciwwskazania

Nie każdy może stosować sertralinę, a w niektórych przypadkach jej przyjmowanie jest zdecydowanie niewskazane. Do głównych przeciwwskazań należą:

• nadwrażliwość na sertralinę lub jakikolwiek składnik preparatu – stosowanie leku w takim przypadku może prowadzić do ciężkich reakcji alergicznych,
• jednoczesne stosowanie inhibitorów monoaminooksydazy (MAO) – takie połączenie może wywołać zespół serotoninowy, zagrażający życiu stan objawiający się pobudzeniem, wysoką gorączką, drgawkami i skokami ciśnienia. Po odstawieniu inhibitorów MAO należy odczekać co najmniej 14 dni przed rozpoczęciem leczenia sertraliną,
• przyjmowanie pimozydu – połączenie sertraliny z tym lekiem może prowadzić do poważnych zaburzeń rytmu serca.

Przed rozpoczęciem terapii lekarz przeprowadza szczegółowy wywiad i analizuje historię medyczną pacjenta, aby wykluczyć sytuacje, w których stosowanie leku mogłoby być niebezpieczne. Ważne jest, aby pacjent poinformował lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach i ewentualnych chorobach współistniejących.

Na co zwrócić uwagę podczas stosowania sertraliny? 

Podczas terapii sertraliną ważne jest zachowanie szczególnej ostrożności w niektórych sytuacjach. Lekarz może zalecić dodatkowe badania lub dokładne monitorowanie pacjenta w poniższych przypadkach:

• zaburzenia neurologiczne: pacjenci z padaczką powinni być szczególnie monitorowani, ponieważ sertralina może zwiększać ryzyko wystąpienia napadów,
• choroba afektywna dwubiegunowa: lek może wywołać epizod manii u pacjentów z zaburzeniem dwubiegunowym.
• choroby wątroby: u osób z niewydolnością wątroby konieczne może być dostosowanie dawki lub dłuższe przerwy między kolejnymi dawkami.
• ryzyko zespołu serotoninowego: stosowanie sertraliny z innymi lekami wpływającymi na serotoninę, np. tryptofanem, tramadolem czy innymi SSRI, może prowadzić do tego groźnego stanu.
• zaburzenia krwotoczne: sertralina może zwiększać ryzyko krwawień, zwłaszcza u osób stosujących leki przeciwzakrzepowe lub niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ).
• jaskra: lek może nasilać objawy jaskry z wąskim kątem przesączania.
• spożywanie soku grejpfrutowego: grejpfrut może zwiększać stężenie leku we krwi, co wiąże się z większym ryzykiem działań niepożądanych.

W przypadku dzieci i młodzieży sertralina jest stosowana wyłącznie w leczeniu zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych (ZO-K). W tej grupie wiekowej konieczne jest dokładne monitorowanie zachowań i nastroju, ponieważ istnieje ryzyko nasilenia myśli samobójczych.

Przestrzeganie tych środków ostrożności pozwala na bezpieczne stosowanie leku i minimalizowanie ryzyka działań niepożądanych. Regularne konsultacje z lekarzem w trakcie terapii są kluczowe dla jej skuteczności i bezpieczeństwa.

Jakie działania niepożądane mogą wystąpić podczas stosowania sertraliny?

Z czym nie łączyć sertraliny? Interakcje z innymi lekami i substancjami

Sertralina może wchodzić w interakcje z innymi lekami i substancjami, co może wpływać na skuteczność leczenia lub zwiększać ryzyko działań niepożądanych. Oto najważniejsze interakcje, o których należy pamiętać:

Inhibitory monoaminooksydazy (MAO)

Stosowanie sertraliny z inhibitorami MAO (np. moklobemidem, selegiliną) jest przeciwwskazane, ponieważ może prowadzić do zespołu serotoninowego, objawiającego się gorączką, drgawkami, pobudzeniem i skokami ciśnienia. Między zakończeniem terapii inhibitorami MAO a rozpoczęciem leczenia sertraliną powinno minąć co najmniej 14 dni.

Leki przeciwzakrzepowe i niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ)

Połączenie sertraliny z lekami rozrzedzającymi krew (np. warfaryną) lub NLPZ (np. ibuprofenem, aspiryną) zwiększa ryzyko krwawień.

Leki serotoninergiczne

Jednoczesne stosowanie innych leków wpływających na poziom serotoniny (np. tramadolu, tryptofanu, innych SSRI czy SNRI) może wywołać zespół serotoninowy.

Alkohol

Chociaż sertralina nie nasila bezpośrednio działania alkoholu, zaleca się unikanie jego spożywania podczas leczenia, aby ograniczyć ryzyko wystąpienia działań niepożądanych, takich jak senność czy zaburzenia koncentracji.

Sok grejpfrutowy

Może zwiększać stężenie sertraliny we krwi, co prowadzi do nasilenia działań niepożądanych.

Leki wpływające na enzymy wątrobowe (CYP)

Niektóre leki, takie jak ketokonazol, erytromycyna czy karbamazepina, mogą wpływać na metabolizm sertraliny, zwiększając lub zmniejszając jej stężenie w organizmie.

Przed rozpoczęciem leczenia pacjent powinien poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, suplementach diety oraz ziołach, aby uniknąć niebezpiecznych interakcji. Regularne monitorowanie terapii i świadome stosowanie leku pomagają zminimalizować ryzyko powikłań.

Czy sertralina jest bezpieczna w ciąży i podczas karmienia piersią?

Stosowanie sertraliny w ciąży i w okresie karmienia piersią wymaga szczególnej ostrożności, ponieważ lek ten może wpływać zarówno na kobietę, jak i na dziecko.

Sertralina a ciąża

Sertralina jest stosowana w ciąży jedynie w sytuacjach, gdy korzyści dla matki przewyższają potencjalne ryzyko dla płodu. W niektórych badaniach zaobserwowano, że stosowanie SSRI w późnym okresie ciąży może zwiększać ryzyko wystąpienia u noworodka zespołu adaptacyjnego (objawy takie jak drażliwość, trudności z oddychaniem czy osłabiony odruch ssania) lub nadciśnienia płucnego. Ważne jest, aby leczenie było ściśle kontrolowane przez lekarza.

Sertralina a karmienie piersią

Sertralina przenika do mleka matki, ale jej stężenie jest zazwyczaj niskie. Mimo to u niektórych niemowląt mogą pojawić się objawy, takie jak nadmierna senność, drażliwość czy trudności w karmieniu. Decyzję o kontynuacji karmienia piersią podczas leczenia sertraliną należy podjąć po konsultacji z lekarzem, biorąc pod uwagę potrzeby matki i bezpieczeństwo dziecka.

Sertralina a planowanie ciąży

Kobiety planujące ciążę, które stosują sertralinę, powinny skonsultować się z lekarzem w celu oceny dalszego leczenia. Czasami możliwe jest zmniejszenie dawki lub przejście na inne metody terapeutyczne.

Podsumowując, sertralina w ciąży i podczas laktacji może być stosowana tylko wtedy, gdy jest to konieczne i pod ścisłym nadzorem medycznym. Ważne jest monitorowanie zarówno matki, jak i dziecka w trakcie leczenia.

Sertralina – podsumowanie

Sertralina jest skutecznym lekiem w leczeniu depresji, zaburzeń lękowych, obsesyjno-kompulsyjnych i zespołu stresu pourazowego. Dzięki swojemu ukierunkowanemu działaniu na serotoninę pomaga poprawić nastrój i jakość życia pacjentów zmagających się z tymi schorzeniami. Jednak jej stosowanie wymaga odpowiedzialnego podejścia i przestrzegania zaleceń lekarza.